„Maga”, tekst Jelena Kajgo, režija Boris Todorović, Narodno pozorište Užice Iz predstave „Maga”

https://www.politika.rs/scc/clanak/670024/plesom-do-slobode
(Foto: Božidar Živanović)
Dramski tekst „Maga” Jelene Kajgo ima fragmentarnu strukturu, čini ga dvadeset i četiri prizora, čija se radnja odvija u prvim decenijama dvadesetog veka, u Beogradu i Berlinu, i mozaički prikazuje početke Magine umetničke prakse. U prvom planu je njena borba za proboj savremenog plesa, za pronalazak novih mogućnosti i istina u fizičkom izrazu, na ruševinama okoštalih tradicionalnih formi, što postaje i metafora opštije borbe za istinu i slobodu. Pored toga, delikatno su ispisane i njene druge profesionalne borbe, za ženska prava, kao i za izmenu duboko licemernih društvenih vrednosti, i za kritičko osvešćivanje političkih okolnosti, poraznog militarizma. Imajući u vidu da se deo radnje dešava tokom Prvog svetskog rata, drama postavlja i važna pitanja smisla umetnosti u vremenu nasilja i surovog obesmišljavanja suštine života, ne samo kroz Magin rad već i sa prizorima umetničkog stvaranja Nadežde Petrović, Magine prijateljice. Paralelno sa predstavljanjem Maginih profesionalnih početaka teče i melodramska linija narativa, prikaz njenih odnosa sa muškarcima, takođe zasnovanih na premisi slobode.

Reditelj Boris Todorović ovu zanimljivu i podsticajnu dramu na scenu postavlja u zavodljivoj, senzualnoj i složenoj formi, dramsko-plesnog izraza koji bitno oblikuje i vodi vrlo markantna, dramatična, transformativna muzika (koreografija Isidora Stanišić, kompozitor Irena Dragović Popović). Pozornicu, u osnovi svedeno dizajniranu, određuje prisustvo ogromnog platna sa dva lica, dve intrigantne slike, impresionističkih pejzaža. Ono je učvršćeno za mobilnu platformu koja po potrebi rotira, pojačavajući dramsku snagu prizora (scenografija Vesna Popović, kostim Dragica Laušević).

Radnja teče u stilizovano realističkom maniru, koji se povremeno i odgovarajuće preliva na polje ekspresionizma, na primer u sceni Magine svadbe, gde su prizori razularenih, bučnih, pijanih gostiju vrlo uzbudljivi u izražaju, kao i u sceni koja prikazuje pakao rata, uz eksplozivnu, bubnjajuću, zaglušujuću muziku, i vrtenje tog dvostranog platna ukrug, što sve efektno budi preplavljujuće osećanje teskobe. Može se zato reći da režija širi značenjsko i stilsko polje teksta, u osnovi realistički napisanog; to širenje se utvrđuje na samom početku, postupkom razdvajanja Maginog lika na dve glumice, Božanu Marković i Andrijanu Simović, koje igraju mlađu i stariju protagonistkinju. To se može tumačiti kao intrigantno scensko otelotvorenje složenosti njenog lika, neprestane borbe između zanosa i trezvenosti, mladalačke naivnosti i iskustva zrelosti, nezaustavljive želje za životom i suzdržanijeg delovanja mudrosti.

Tijana Karaičić Radojičić takođe sugestivno igra prkosnu, svojeglavu Nadeždu Petrović, Maginu saborkinju na putu osvajanja ženskih sloboda, odnosno mišljenja i delovanja izvan konvencija, upornu u prevazilaženju neprestanih prepreka. Nikola Penezić funkcionalno igra Vladu Ribnikara, a Hadži Nemanja Jovanović Antonijevića, člana vlade – njihovi dijalozi donose društvene komentare, i oni su glavni nosioci istorijsko-političke linije radnje, koja suptilno razotkriva ondašnje (i današnje) svevremene političke mehanizme. Oni delikatno otvaraju i pitanje uticaja medija, kao i obrazovanja, naročito u jednoj sceni koja se odvija u redakciji „Politike”, za čije je strane Maga pisala, o modi, ukusu vremena, važnosti znanja. Dejan Maksimović gradi lik nežnog Maginog muža Gerharda, a Divna Marić njenu brižnu majku Stanku.

U izvođenje je uvedena i grupa plesačica, učenica baletske škole „Lujo Davičo”, u ulozi Maginih polaznica Škole za ritmiku i plastiku u Beogradu. NJihova igra ima važnu ulogu na dinamičkom, ali i simboličkom planu radnje; energičan, skladan i opojan ples diskretno uspostavlja značenje neuhvatljivosti, neobuzdanosti slobode i mladosti. Tela u plesu, u transu, donose osećanja iz nutrine, iz utrobe, koja se teže mogu izraziti rečima. Ona igraju za život, za slobodu, od koje se ne sme odustajati, jer bez slobode nema ni istine, a život u neistini nije život već njegova jalova imitacija, surogat.